Voordat ik bij mijn zoon Luuk tot de ontdekking kwam dat hij hoogbegaafd is, kwam ik eerst op de term hoogsensitief uit. Op de website van Janneke van Olphen (gevoeligheidgrootbrengen.nl) vond ik herkenning in de kenmerken van hoogsensitiviteit welke ik terugzag in het gedrag van mijn zoon. Janneke van Olphen noemt het hooggevoelig en breidt deze term, welke bedacht en onderzocht is door Elaine Aron, uit met een extraverte variant. Zij noemt dit type het hooggevoelige kind met een sterke wil.
Een hoogsensitief persoon (hsp’er) is iemand die gevoeliger is voor indrukken en prikkels vanuit de buitenwereld dan gemiddeld. Hij/zij neemt subtielere nuances waarin bijvoorbeeld de lichaamstaal en stemmingen van anderen, en/of is gevoeliger voor licht, geuren en geluiden. Dit is het gevolg van een zenuwstelsel dat gevoeliger is dan gemiddeld. Alle (subtiele) informatie komt heftiger binnen en wordt intensiever verwerkt dan bij minder gevoelige personen. Dit noemt men diepgaande verwerking en kán resulteren in overprikkeling.
Dit kan ervoor zorgen dat je als hsp’er moeite hebt met bepaalde sociale aangelegenheden, zoals feestjes, en daar echt tegenop kunt zien. Bovendien heb je meer oplaadtijd en hersteltijd nodig om alle prikkels te verwerken dan andere mensen om je heen. Dit is soms voor anderen moeilijk te begrijpen. Door het intens zijn en het anders voelen, kun je soms het gevoel hebben er net niet helemaal bij te horen. Je doet wel mee maar er is met veel mensen een kleine afstand. Je kunt net niet de aansluiting vinden Je wordt bovendien vaak een beetje ‘te’ genoemd, te gevoelig/te druk/te emotioneel, wat voelt als een afwijzing op wie je bent.
Als ik naar Luuk kijk, herken ik hier veel van. Toen hij nog jong was, was hij snel van slag. Ik had om die reden de drie R’s (rust, reinheid en regelmaat) hoog in het vaandel staan. Toen hij een jaar of 4/5 was en hij met vriendjes ging spelen uit de straat, moest ik echt doseren. Maximaal 2 uurtjes, anders had ik daarna een stukje dynamiet in huis ;-). Nu hij 8 jaar is, gaat dit steeds beter. Wel moet ik nog steeds voor waken dat hij zijn ontspanning zoekt, het zij in trampoline springen voor zichzelf, even op de iPad of met mama even op de bank wat lezen. Ik herken veel van Luuk in het model van Janneke van Olphen welke ze beschrijft in het boek “Het hooggevoelige kind met een sterke wil”. Je kind is snel onder de indruk van alle prikkels, maar blijft ze wel continue opzoeken. Hij raakt dan overprikkeld als je daarin niet stuurt of ingrijpt om hem zijn ontspanning even kort op te laten zoeken.
Daarnaast denk ik dat Luuk het ook nodig had om met ‘peers’ om te gaan. Je niet vreemd of anders voelen dan je klasgenoten. Nu hij in een klas vol ontwikkelingsgelijken zit, heb ik hem zien groeien. Ook hangt hij niet meer de clown uit, wat hij voorheen wel deed. Ik denk dat hij dit deed om te zorgen dat hij aansluiting vond bij anderen.
De verschillen tussen hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit
Hoogbegaafdheid gaat gepaard met een bovengemiddelde intelligentie. De grens wordt vaak op 130 gezet, maar iemand met een IQ van 125 kan ook best hoogbegaafd zijn. Rond de 130 IQ punten hebben we het natuurlijk over een grijs gebied. Vaak zegt je intuïtie al genoeg. Daarnaast ziet men vaak dat hoogbegaafden een sterker analytisch vermogen hebben, sneller zijn in hun denken, vaak stappen voorlopen op anderen en voorlopen in hun ontwikkeling. Dit laatste uit zich door sneller te lopen, praten of lezen, of later maar dan wel boven hun niveau. Sommige hoogbegaafden slaan zelfs ontwikkelingen over, zoals het kruipen, wat Luuk ook over heeft geslagen.
Enkele tips die ik nog wil meegeven voor de ouders die in hun kind een zekere hoogsensitiviteit herkennen:
- Plan rust in op een dag. Het kost een kind meer dan gemiddeld energie om de dag door te komen.
- Het kind leren om zélf om te gaan met prikkels. Wat is ontspannend voor hem/haar? Als hij/zij dit zelf lastig vindt te bedenken, kun je wat dingen met hem/haar uitproberen. Daarnaast is het praten over alle indrukken belangrijk en voor zichzelf op te komen.
- Blijf in gesprek over gevoelens en emoties. Je kind voelt zoveel, maar kan dit vaak niet altijd benoemen. De basisemoties waarschijnlijk wel (bang, boos, blij en verdrietig), maar wat is dan jaloezie of machteloosheid…?
Bronnen:
- De hulpwaaier ‘Hoogsensitiviteit’ van Marianne Voetee-Dibbink.
- gifted people.eu
- gevoeligheidgrootbrengen.nl
