“Waarschuw me alsjeblieft als ik net zo word als die ouwe!”. Dat riep mijn moeder jaren geleden over het gedrag van haar vader, mijn opa die ik erg lief vond. Oké, hij had wat bijzondere trekjes maar hij was een hele lieve opa voor mijn zus en mij. Schijnbaar was mijn moeder er volledig blind voor dat ze al vele trekjes van hem had en ze zelf ook niet echt makkelijk was. Helaas waren mijn zus en ik niet zo mondig om dat te zeggen. We zijn opgegroeid in een situatie waarin mijn moeder het gezin volledig in haar greep hield met ziek zijn. Alles draaide om haar ziek zijn. Toen wij jong waren zijn we verzorgd door een gezinshulp terwijl mijn moeder meestal in bed lag. Ook waren mijn (andere) opa en oma soms weken bij ons. Als kind dacht ik voor de gezelligheid, later bleek dat ook te zijn om voor ons te zorgen. Dat ze af en toe miraculeus opstond en ineens van alles kon riep bij ons geen vragen op. We waren allang blij! Toen mijn vriendinnetje mij vroeg hoe het kon dat ze altijd ziek was maar in het weekend vaak niet en waarom ze in de zomer zonder problemen drie weken met de caravan weg kon, kwam er iets van bewustzijn dat het wel wat vreemd was. Uiteraard verdedigde ik de situatie en duwde de gedachte weg.
Hier lag de grens
En dat heb ik jaren gedaan. Aangemoedigd door het gedrag van mijn vader die zichzelf volledig wegcijferde en naar haar pijpen danste. Daarmee hield hij haar gedrag ook in stand. Toen mijn zus en ik zelf kinderen kregen ging het jaren redelijk goed met mijn moeder. Ze was in de wolken met de kleintjes waar ze gezellig mee kon tutten. Het maakte haar gelukkig. Maar toen de kinderen wat groter werden en buitenspelen leuker vonden dan op de bank zitten bij een bezoek, sloop langzaam het ziek zijn er weer in. Al die jaren heb ik me geschikt in de keuze van mijn vader om zijn mond te houden en mee te gaan in haar grillen. Het omslagpunt kwam toen mijn moeder haar drama ook tentoonstelde aan mijn kinderen. Het dramatisch roepen dat ze niet meer wilde leven met al haar pijn en ellende kon ze bij mij doen, maar niet bij mijn kinderen. Hier lag de grens. Ik heb mijn kinderen uitgelegd wat er jaren al speelt en ben langzaam meer afstand gaan nemen. Op een dag dat ze me, voor de zoveelste keer, belde met de mededeling dat ze dood wilde zei ik dat ik dat heel goed begreep en ze naar de dokter moest gaan voor een euthanasieverklaring. Ze heeft het daarna nooit meer gedaan. Mijn zus en ik bemerkten dat hoe minder we meegingen met haar drama hoe beter het ging. Uiteraard kreeg mijn vader toen de volle ellende over zich heen. Af en toe belde hij in wanhoop op en vroeg ons te komen. In de loop van de tijd hebben we geleerd om hem een spiegel voor te houden. Dat hij haar gedrag in stand houdt door overal in mee te gaan. En uitgelegd dat wij daar niet meer aan meedoen. Langzaam begint hij beter voor zichzelf op te komen. Heel langzaam. En dat is moeilijk. Het brengt een enorm schuldgevoel tot stand. Het gevoel hem in de steek te laten als hij belt als hij het niet meer ziet zitten. Maar de ervaring leert dat hoe meer je meegaat met de ellende, hoe slechter het met haar gaat. Langzaam leert hij het en langzaam gaat het soms iets beter met mijn moeder.
Ik sluit mijn gevoel af
Het is triest om te zien hoe zij hun leven in de ban van het ziek zijn hebben geleefd. Ik geloof echt wel dat zij zich echt ziek voelt. Dat ze echt pijn heeft. Maar de oorzaak zit niet in haar lijf maar tussen haar oren. En je kan natuurlijk lichamelijke klachten krijgen van stress. Hoe zou het gegaan zijn als er al jaren geleden de juiste hulp was geweest? Van een psychiater in plaats van al die andere artsen die zich in de loop van de jaren zich met haar hebben beziggehouden. Uiteraard is ze in de loop van de jaren wel een paar keer bij een psychiater geweest. Maar die wist ze in 1 of 2 sessies te overtuigen dat ze ijzersterk is en heel goed met al haar ziektes wist om te gaan. Vol trots vertelde ze Het is verdrietig. Als het goed gaat zijn mijn beide ouders heel lief, grappig en gezellig. De situatie dwingt me om ze op afstand te houden. Want hoe meer aandacht hoe groter de ellende. We bezoeken elkaar geregeld maar het contact blijft oppervlakkig en er heerst altijd een spanning. Ik sluit mijn gevoel af en voel me telkens weer opgelucht als het bezoek erop zit zonder een bak ellende die over je heen gestort wordt over ziektes en cynische opmerkingen die kwetsen. Ik had ze zo graag dichterbij gehad.
Ik hoop zelf mijn levenlang dichtbij mijn eigen kinderen te blijven. Er altijd voor ze te zijn en later hopelijk wel die leuke oma te zijn met wie je gezellige dingen gaat doen. Dus waarschuw me alsjeblieft als ik net zo als mijn ouders word!
